Oddział Warmińsko-Mazurski PTTK w Olsztynie
Informacje o szlaku
| Nazwa szlaku: | Szlak międzynarodowy R1 |
| Długość: | 85.50 km |
| Znak / kolor: |
|
| Administrator: | brak danych |
| Trasa szlaku: | Elbląg - Braniewo - Gronowo (granica państwa) |
| Opis: | Szlak przebiega od zachodniej granicy Polski w Kostrzynie do granicy północnej w Gronowie. W granicach Polski liczy ogółem 675,6 km, a w województwie warmińsko-mazurskim 85,5 km. Przebieg szlaku w województwie warmińsko – mazurskim: Województwo pomorskie szlak opuszcza za wsią Bągart, po przekroczeniu rzeki Dzierzgoń. Szlak przebiega przez północno - zachodni kraniec województwa, po terenie Żóław Wiślanych, Wysoczyzny Elbląskiej i Niziny Warmińskiej. Prowadzi drogami asfaltowymi. Na trasie niepowtarzalne krajobrazy, bezcenne zabytki, wiele miejsc historycznych, dogodna baza gastronomiczna i noclegowa. |
| Autor opisu: | Tadeusz Walczak |
Opis etapów szlaku
| km ↓ | km ↑ | Opis etapu |
|---|---|---|
| 0.00 | 85.50 |
Za Bągartem, po przekroczeniu rzeki Dzierzgoń zaczyna się województwo warmińsko-mazurskie. Odległość od Bągartu do Św. Gaju wynosi około 5 km. Święty Gaj. Wieś w gm. Rychliki kojarzona z miejscem śmierci św. Wojciecha w 997 r., założona przez komtura dzierzgońskiego w 1324 r. Ślady osadnictwa są tu jednak wcześniejsze, co potwierdzają badania archeologiczne. Tuż po lokacji zbudowano kaplicę, która w okresie reformacji przejęta została przez protestantów. W 1861 roku całkowicie spłonęła. Na miejscu zniszczonej kaplicy w 1865 r. zbudowano kościół w stylu neogotyckim. W 1989 r. do kościoła sprowadzono z Gniezna relikwie św. Wojciecha, a kościół uznany został za sanktuarium. Zabytki: kościół neogotycki z 1865 r. Informacje praktyczne: Dom Pielgrzyma. |
| 3.00 | 82.50 |
Stare Dolno Wieś nad rzeką Dzierzgoń, położona w gm. Markusy. Lokowana w 1300 r. |
| 7.70 | 77.80 |
Nowe Dolno |
| 8.20 | 77.30 |
Dzierzgonka Wieś położona w gm. Markusy, założona w 1675 r. przez mennonitów na osuszonych terenach |
| 12.00 | 73.50 |
Wiśniewo |
| 14.40 | 71.10 |
Krzewsk Wieś założona ok. 1631 r. na osuszonych terenach nad jez. Drużno. Zabytki: dom z ok. 1800 r., sieć kanałów z XVIII i XIX w. |
| 18.40 | 67.10 |
Tropy Elbląskie Wieś położona na zachodnim brzegu jez. Drużno (pow. 1790 ha, rezerwat przyrody), pierwotnie osada Prusów, później krzyżacka, następnie stanowiła własność miejską Elbląga. |
| 21.80 | 63.70 |
Rączki Elbląskie |
| 24.00 | 61.50 |
Elbląg Miasto na Żuławach nad rzeką Elbląg, drugie co do wielkości i najstarsze w województwie, ponad 130 tys. mk. Port morski, przystań statków turystycznych do Ostródy (Kanałem Elbląskim z unikalnymi pochylniami), Krynicy Morskiej, Fromborka i Królewca (Kaliningradu). Prawa miejskie 1246 r. Członek Hanzy. Do 1309 r. siedziba mistrzów krajowych zakonu krzyżackiego. Po pokoju toruńskim, w latach 1466 –1772, Elbląg należał do Polski i za Zygmunta Augusta był dużym portem wojennym. Jego rozwój powstrzymany jednak został przez pogarszające się warunki naturalne (formowanie się Mierzei Wiślanej). Intensywny rozwój miasta przypada na II poł. XIX w. Do Polski powrócił po 173 latach, w 1945 roku, niemal kompletnie zniszczony w wyniku działań wojennych. Odbudowa Starego Miasta w Elblągu - poprzedzona intensywnymi pracami archeologicznymi - jest przedsięwzięciem unikalnym w skali światowej. Z historią miasta i plonem prac wykopaliskowych można zapoznać się w muzeum w zachowanym skrzydle przedzamcza. Uwagę zwracają zabytki: katedra pw. św. Mikołaja z 95 m wieżą, Brama Targowa, Kościół Mariacki ( obecnie Galeria El), dawny kościół i szpital św. Ducha (obecnie biblioteka). |
| 33.80 | 51.70 |
Krasny Las |
| 40.20 | 45.30 |
Łęcze Wieś położona na Wysoczyźnie Elbląskiej, założona w 1299r. na miejscu osady Prusów. Od 1457r. stanowiła własność miejską Elbląga. Na przełomie XVI i XVII w. miała tu swoją posiadłość z punktem obserwacyjnym na Zalew Wiślany angielska Kapania Wschodnia założona w Elblągu. Zabytki: kościół z 1746 r., dzwonnica z 1881 r., zespół domów podcieniowych z XVIII i XIX w. |
| 46.30 | 39.20 |
Kadyny Wieś na Pobrzeżu Staropruskim i Wysoczyźnie Elbląskiej wzmiankowana już od XIII w. W 1342 r. krzyżacki majątek Kadyny przechodzi w ręce Jana Bażyńskiego, przywódcy Związku Pruskiego. Jeden z kolejnych właścicieli podarował w 1898 r. majątek niemieckiemu cesarzowi Wilhelmowi II. Wzniesiono wówczas zespół budynków dworskich i stadninę koni. Barokowy pałac graniczy z rezerwatem przyrody „Kadyński Las”. Obok dębu im. Jana Bażyńskiego( 10 m obwodu) ścieżka do klasztoru Franciszkanów. Plaża nad Zalewem Wiślanym. |
| 49.60 | 35.90 |
Tolkmicko Miasto portowe nad Zalewem Wiślanym założone przez Krzyżaków w 1299 roku. Zachował się średniowieczny układ starego miasta z fragmentami murów obronnych i gotycki kościół parafialny. |
| 55.70 | 29.80 |
Pogrodzie Wieś na Wysoczyźnie Elbląskiej założona przez Krzyżaków w 1305 r. Wieś leżała na terenie przygranicznym między ziemiami należącymi do Zakonu i biskupów warmińskich. Często dochodziło do sporów o wieś. Dopiero król Zygmunt August położył im kres przyznając wieś staroście tolkmickiemu. Zabytki: kościół neogotycki z 1885 r. |
| 62.80 | 22.70 |
Narusa |
| 66.30 | 19.20 |
Frombork Miasto położone nad Zalewem Wiślanym, port pasażerski i rybacki, prawa miejskie uzyskał w 1310 roku. Stanowił własność i siedzibę kapituły warmińskiej, przeniesionej tu z Braniewa w 1288 roku, która w latach 1329-88 zbudowała katedrę położoną na ufortyfikowanym wzgórzu. W latach 1466-1772 miasto wraz z całą Warmią należało do Polski. Od 1510 do 1543 roku we Fromborku mieszkał kanonik kapituły warmińskiej Mikołaj Kopernik. Prowadził badania, napisał "De revolutionibus ...”. W 1945 roku miasto zniszczone zostało w 80%. W czasie ogólnopolskiej akcji harcerskiej "Operacja 1001 Frombork" (lata 1967-1973) przebudowano całe centrum miasta oraz odbudowano szereg cennych zabytków. Dziś warto zwiedzić katedrę i posłuchać jednych z najlepszych w Polsce organów, obejrzeć Muzeum M. Kopernika, podziwiać piękno panoramy z Wieży Radziejowskiego, być na seansie w planetarium. Poza Wzgórzem warto odwiedzić muzeum medycyny w kaplicy św. Anny. |
| 72.80 | 12.70 |
Stępień |
| 76.70 | 8.80 |
Braniewo Miasto powiatowe nad rzeką Pasłęką, na Równinie Warmińskiej. Prawa miejskie 1254 r. Niegdyś port morski należący do Hanzy, ośrodek oświatowy i wydawniczy. W 1565 roku osiedli tu sprowadzeni do Polski przez kardynała Hozjusza jezuici. Miasto straciło wiele cennych zabytków w czasie II wojny światowej. Dziś warto obejrzeć gotycki kościół z XIV w., odbudowany w latach 80. ub. wieku i obejść spacerem obszar starego miasta. Pewną atrakcją jest małe zoo mieszczące się w dawnej fosie miejskiej. Przy drodze wylotowej w kierunku Fromborka duży cmentarz wojenny żołnierzy Armii Czerwonej poległych w 1945 roku. |
| 80.30 | 5.20 |
Młoteczna |
| 84.10 | 1.40 |
Gronowo Wieś istniejąca w XIV w. /wzmianki z lat 1325 i 1331/. Od 1620 r. stanowiła majątek szlachecki. Całkowicie zniszczona przez Szwedów w 1629 r. Zabytki: kościół parafialny z lat 1696 – 1728, odbudowany po 1945 r. |
| 85.50 | 0.00 |
Granica Polski |